«دزفول» نگین کهن خوزستان

ICTPRESS - در دل دامنه‌های زاگرس میانی، شهری زیبا با تاریخی هزارساله قرار دارد که یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های ایران را در خود جای داده است؛ دزفول، نگین کهن خوزستان.

به گزارش شبکه خبری ICTPRESS، پیشینهٔ تاریخی دزفول به دوران ساسانیان بازمی‌گردد و پیش از آن نیز به‌عنوان بخشی از سرزمین‌های امپراتوری عیلام و هخامنشی شناخته می‌شده است.

پل قدیم دزفول

مهم‌ترین اثر تاریخی دزفول که بر روی رودخانهٔ دز بنا شده و بخش شرقی و غربی شهر را به هم متصل می‌کند. این پل به دستور شاپور اول ساسانی و از سنگ، ساروج و آهک ساخته شد و دارای ۱۴ دهانه است که آب رودخانهٔ دز از زیر آن عبور می‌کند. این پل در زمان صفویه و پهلوی بازسازی شد، اما پایه‌های پل یادگار دوران ساسانی است.

قمش چوقابافان یا قنات تاریخی مومنان

«قمش» اصطلاح دزفولی برای قنات و کاریز است. برای دیدن قمش، از ورودی‌ای عبور می‌کنید که به آن «سربطاق» گفته می‌شود، سپس با طی ۷۴ پله به قمش چوقابافان می‌رسید. در برابر چشمانتان رنگین‌کمانی از رنگ‌ها و هوای خنک و مطبوعی قرار می‌گیرد که مشامتان را نوازش می‌کند. این قمش بیش از ۵۰ متر عمق دارد و طول آن، به‌همراه سایر قمش‌ها، تا رودخانه ۸۱۰۰ متر است که تاکنون ۳۰۰ متر آن خاک‌برداری شده و در معرض بازدید قرار گرفته است.

قمش‌ها اگرچه مانند قنات، کار انتقال آب را انجام می‌دهند، اما تفاوت مهمی دارند: قنات آب‌های زیرزمینی را جمع‌آوری می‌کند، اما قمش آب‌های سطحی مانند رودها و نهرها را بهره‌برداری می‌کند.

دریاچهٔ سد دز

برای رسیدن به دریاچهٔ شهیون یا سد دز، باید از دشت‌های وسیع و پهناور شهیون گذر کنید؛ دشت‌هایی که زیبایی و سرسبزی‌شان چشم را خیره می‌کند.

پس از عبور از این دشت‌ها، به روستای پامنار و دریاچهٔ سد دز می‌رسید؛ دریاچه‌ای با چندین جزیرهٔ کوچک و بزرگ که مکان امن و دل‌انگیزی برای گردشگران است. کوه‌ها و صخره‌های سر به فلک کشیدهٔ اطراف دریاچه، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. امکانات تفریحی دریاچه شامل ورزش‌های آبی مانند قایق‌سواری و اسکی، جزیره‌گردی و روستاگردی است.

سد دز یکی از بزرگ‌ترین سدهای بتنی ایران است که بر روی رودخانهٔ دز ساخته شده. این سد، علاوه بر نقش حیاتی در تأمین آب و برق منطقه، یک جاذبهٔ مهندسی نیز محسوب می‌شود. چشم‌انداز باشکوه دیوارهٔ عظیم سد و طبیعت اطراف آن، محلی مناسب برای گردش و عکاسی فراهم کرده است. تاج سد قطری حدود ۴.۵ متر و ضخامت بدنه (در پی) حدود ۲۷.۵ متر دارد.

در جریان بارش‌های سنگین فروردین ۱۳۹۸ و افزایش ارتفاع آب پشت سد، برای جلوگیری از خسارات احتمالی، دریچه‌های اضطراری سد دز پس از نیم قرن باز شد. با پایش دقیق سد، حجم عظیم آب ورودی کنترل شد و از ایجاد خسارات سنگین در پایین‌دست جلوگیری به عمل آمد.

سد کرخه

با حرکت به سمت شهرستان اندیمشک و شمال‌غرب دزفول، به بزرگ‌ترین سد خاکی تاریخ ایران می‌رسیم. سد کرخه بر روی رودخانهٔ کرخه احداث شده است؛ رودخانه‌ای که پس از کارون و دز، سومین رود بزرگ ایران به شمار می‌رود. اگر به خوزستان سفر کردید، بازدید از بزرگ‌ترین سد خاکی ایران و خاورمیانه را از دست ندهید.

کَت؛ پناهگاهی برای روزهای گرم دزفول

در جوار رودخانهٔ دز، سوراخ‌هایی کوچک شبیه ورودی غارهای کم‌عمق دیده می‌شود. این فضاها همان کت‌ها هستند. دزفول به‌دلیل آب‌وهوای بسیار گرم و تابستان‌های طولانی، نیازمند فضایی خنک برای استراحت و زندگی بود. معماران گذشته با بهره‌گیری از خاک رس، عمق زمین و جریان هوای طبیعی، فضای «کت» را ایجاد کردند؛ فضایی که بدون هیچ وسیلهٔ سرمایشی، حتی در گرم‌ترین روزهای سال نیز خنک می‌ماند. کت‌ها معمولاً بخشی از خانه‌های سنتی دزفول بودند و ورودی آن‌ها از حیاط یا اتاق‌ها آغاز می‌شد. امروز نیز در حاشیهٔ رودخانهٔ دز نمونه‌های بسیاری از آن‌ها قابل مشاهده است. این کت‌ها بخشی از میراث ارزشمند دزفول محسوب می‌شوند.

از دیگر مکان‌های دیدنی دزفول می‌توان به بافت تاریخی و آجری شهر، خانهٔ تاریخی تیزنو و حمام کرناسیون—که اکنون موزهٔ مردم‌شناسی دزفول است—اشاره کرد.
حال که فصل جنوب‌گردی آغاز شده، سفر به خوزستان و شهر دزفول، با مردمانی صبور و خون‌گرم و طبیعت و تاریخی چند هزارساله را از دست ندهید.