به گزارش شبکه خبری ICTPRESS، دکتر حمید ضیایی پرور (مدرس ارتباطات دانشگاه) در یادداشتی به تحلیل فضای مجازی و عرصه رسانه های دیجیتال و مواجهه با آن در ایران پرداخته است که تشریح آن را در پی میخوانید:

نمایشگاه رسانه های دیجیتال که از 3 تا 7 آبان ماه در محل مصلای تهران برگزار شد یک نوع وزن کشی توانمندی حوزه دیجیتال و رسانه های دیجیتال ایران به شمار می رفت هر چند این نمایشگاه همه توانمندی های عرصه مجازی ایران را به نمایش نگذاشت. 

در نمایشگاه سال جاری، کمتر از نیمی از فضای طبقه همکف شبستان مصلی به برپایی غرفه ها اختصاص داده شده بود که به طرز محسوسی نشان از افت کمیت و کیفیت نمایشگاه داشت. تعداد کارگاه های جنبی نمایشگاه نیز فقط 34 مورد بود که در سالهای نه چندان دور این تعداد کارگاه 176 مورد بود !  که البته در مقایسه با 2000 کارگاه جنبی نمایشگاه سبیت آلمان باز هم بسیار اندک و ناچیز است.

در کشورهای دیگر وقتی نمایشگاه فضای مجازی برگزار می شود همه بخش های مرتبط با صنعت نرم افزار، نشر الکترونیک، رسانه های دیجیتال، اینترنت و فناوری های اطلاعاتی و دولت الکترونیک در یک جا تجمیع می شود . مثلا در بزرگترین نمایشگاه فناوری اطلاعات در آلمان که سبیت نام دارد همه داشته های حوزه فناوری های اطلاعات آلمان در آن تجمیع می شود  و از کشورهای دیگر هم در این نمایشگاه شرکت می کنند یا در نمایشگاه جیتکس دوبی نیز وضعیت به همین شکل است اما در ایران داشته های دیجیتال ما در چند نمایشگاه خرد می شود. بخشی می رود به نمایشگاه الکامپ، بخشی به نمایشگاه تلکام، بخشی به نمایشگاه کتاب، بخشی به نمایشگاه مطبوعات، بخشی به نمایشگاه و جشنواره رباتیک، بخش دیگری به نمایشگاه بازی های رایانه ای و بخشی هم به نمایشگاه رسانه های دیجیتال.

ما در واقع توانمندی های خودمان را در عرصه دیجیتال و فناوری اطلاعات چند تکه و چند پارچه کرده ایم. اگر بتوانیم در آینده این حوزه ها را تجمیع کرده و یک رویداد کلان در این حوزه برگزار کنیم بسیار موثر تر خواهد بود.

ما با توجه به نیروی انسانی متخصص و خلاقی که داریم و ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری کشور، توانایی تبدیل شدن به هاب منطقه خاورمیانه در حوزه رسانه های دیجیتال را داریم. ولی متاسفانه به نظر می رسد که سال به سال از کمیت و کیفیت نمایشگاه رسانه های دیجیتال کاسته می شود. این مساله قابل آسیب شناسی است. آیا بخش هایی از نمایشگاه آن طور که گفته شده است به حوزه های دیگر منتقل شده اند؟ یا اینکه ما در برگزاری نمایشگاه دچار مشکل بوده ایم؟

به لحاظ محتواها و سیاستهایی که باید در حوزه رسانه های دیجیتال صورت گیرد عملکرد موجود دستگاه های اجرایی سازگازی کافی با اهداف و محورهایی که توسط آقای روحانی بیان و اعلام شده است ندارد.یعنی دستگاه های متولی به ویژه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نتوانسته اند همسو با آقای روحانی حرکت کنند.

آقای روحانی هر جا که لازم بوده سیاستهای راهبردی خود را در حوزه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال و دسترسی عمومی به اینترنت، اعمال کرده است مثلا ایشان در برابر فشارهای موجود برای فیلترینگ نابجای بسیاری از سایتها و یا ایپلیکیشن های تلفن همراه مقاومت کرده است. یا در حوزه دسترسی ها، ایشان و دولت تدبیر و امید راه های دسترسی مردم به اینترنت و فناوری اطلاعات را تسهیل کرده است. قبلا به شوخی در میان ژورنالیستها بیان می شد که لطفا دولت پایش را از روی کابل اینترنت بردارد !

دولت روحانی پایش را از روی کابل برداشت و با مجوز دادن به اپراتور سوم تلفن همراه و توسعه فناوری های نسل سوم و چهارم تلفن همراه که اینترنت را به راحتی روی موبایل مردم در دسترس قرار می دهد ، با مقاومت در برابر فیلترینگ، رفع محدودیت دسترسی به اینترنت پر سرعت، راه برای توسعه رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی  و رونق کسب و کارهای اینترنتی فراهم کرد.

یادمان باشد که در 10 سال قبل از دولت روحانی، دیدگاه حاکم بر کشور در حوزه فناوری اطلاعات، دیدگاه سلبی بود یعنی هر چه خبر شما می شنیدید در این حوزه عمدتا صحبت از فناوری هراسی، طلاق،جاسوسی و کلاهبرداری بود لذا راه مقابله با این تهدیدات نیز عمدتا راه های امنیتی ، انتظامی ، قضایی و برخوردهای فیزیکی انتخابی می شد.در حالی که در دولت روحانی، نگاه ایجابی است منتهی دستگاه های حاکمیتی و اجرایی کشور متناسب با این دیدگاه، اقدامات کافی و موثری  انجام نداده اند.

مساله دیگر ، محتوا است. بر اساس آمارهای پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، حجم محتوای وب فارسی یک هزارم است در حالی که جمعیت ایران یک صدم جمعیت جهان است و تعداد کاربران اینترنت در ایران نیز بیش از یک درصد کاربران اینترنت در دنیا است. این نشان می دهد که ایرانی ها بیشتر دانلود کننده هستند تا آپلود کننده.یعنی تولید اطلاعات در فضای مجازی به زبان فارسی کم است. چرا؟ آیا ما گنجینه های محتوایی اسلامی، ایرانی، ادبی، عرفانی ومعنوی کمی داریم؟ اتفاقا در این حوزه ها، فرهنگ و تمدن ایرانی، صاحب غنی ترین گنجینه های محتوایی است. کتاب مثنوی معنوی در 7 سال اخیر پر فروش ترین کتاب ترجمه شده به زبان انگلیسی در آمریکا بوده است.

قرآن کریم، نهج البلاغه، کلیه و دمنه، مثنوی معنوی، آثار شعرای ایرانی، آثار حکمای ایرانی، گنجینه های بی نظیری هستند که می توانند منبع تولید محتوا در فضای مجازی شوند. مثلا جالب است بدانید که در سال های اخیر، بزرگترین تولید کنندگان محتوای وب فارسی، نه دانشگاه ها، نه وزارت خانه ها و دستگاه های اجرایی، نه کتابخانه های ما، نه خبرگزاری ها و نه شخصیتها و افراد، بلکه حوزه های علمیه دینی بوده اند به این دلیل که منابع غنی محتوایی در اختیار داشته و مهارت و دانش تبدیل آن به فرمتها قابل انتشار در فضای مجازی را نیز کسب کرده و به کار گرفته اند. در واقع حوزه های علمیه با اختلاف زیادی از دانشگاه های ما جلو تر بوده اند.

آیا در بقیه حوزه ها این کار را کرده ایم؟ آیا توانسته ایم شبکه ها و رسانه های تولید و منتشر کننده محتوا در کشور راه بیندازیم؟ اگر این کار را کرده بودیم کاربران ما استفاده کننده از پلت فرم های خارجی نظیر فیس بوک و اینستاگرام و یوتیوب و گوگل نبودند.اینها نشان می دهد که ما این موضوع را جدی نگرفته ایم و بیشتر مصرف کننده محتوا در فضای مجازی بوده ایم

جمع بندی بحث این است که در حوزه فضای مجازی نیاز به تغییر و تحول جدی منطبق با گفتمان آقای روحانی وجود دارد.