ICTPRESS - مدیر اینستاگرام می‌گوید این پلتفرم هیچ‌وقت از میکروفون کاربران برای تبلیغات استفاده نمی‌کند. اما این ادعا چه اندازه قابل پذیرش است؟

به گزارش شبکه خبری ICTPRESS به نقل از تک‌کرانچ ، به تازگی آدام موسری، مدیر اینستاگرام، در یک گفت‌وگوی عمومی تأکید کرد که این اپلیکیشن هیچ‌گاه برای مقاصد تبلیغاتی به مکالمات کاربران از طریق میکروفون گوش نمی‌دهد.

او توضیح داد که اینستاگرام برای شخصی‌سازی تبلیغات به حجم عظیمی از داده‌های دیگر دسترسی دارد؛ از علایق و تعاملات گرفته تا شبکه دوستان و حتی داده‌های نوظهور چت‌های مبتنی بر هوش مصنوعی.

اما پرسش اصلی اینجاست: آیا این استدلال‌ها برای برطرف کردن نگرانی‌ها کافی است؟ یا همچنان دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد ماجرا به همین سادگی نیست؟در ادامه، این ادعا از زوایای مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ از شواهد پژوهشگران و تجربه کاربران گرفته تا سابقه شرکت مادر اینستاگرام یعنی متا، تا ببینیم پشت پرده این انکار چه چیزهایی باقی مانده است.

نخستین چیزی که باید روشن شود

نخستین و مهم‌ترین مطلبی که باید روشن شود، ادعای رسمی آدام موسری، رئیس اینستاگرام، در یک ویدیوی پاسخ‌گویی بود. موسری در آن ویدیو کوشید تا به شایعه‌ای دیرینه و نگران‌کننده پایان دهد: اینکه اینستاگرام از میکروفون تلفن‌های هوشمند برای گوش دادن به مکالمات کاربران و هدف‌گذاری تبلیغات بر اساس آن استفاده می‌کند.

او این افسانهٔ قدیمی را با قاطعیت رد کرد و سه استدلال کلیدی مطرح نمود. موسری توضیح داد که شنود فعال نه تنها یک نقض فاحش حریم خصوصی محسوب می‌شود، بلکه از لحاظ فنی نیز چالش‌های بزرگی دارد؛ از جمله آنکه باعث تخلیه سریع باتری می‌شود و همچنین نشانگرهای فنی موجود در سیستم‌های عامل (مانند چراغ یا علامت میکروفون) کاربران را فوراً از روشن بودن میکروفون آگاه می‌سازند.

او به‌طور خلاصه عنوان کرد که این کار (۱) از نظر عملی و اقتصادی مقرون به صرفه نیست، (۲) به راحتی از نظر فنی قابل تشخیص است و (۳) دلایل بسیار منطقی‌تری وجود دارد که باعث می‌شود تبلیغات به نظر برسد «از مکالمات خصوصی شما» مطلع شده‌اند. این پیام رسمی توسط چندین منبع خبری معتبر مانند تِک‌کرانچ بازتاب گسترده‌ای یافت.

در توضیح «دلایل دیگر»، موسری تأکید کرد که چگونه رفتار دیجیتال کاربران، شامل تاریخچهٔ جست‌وجو، پیمایش‌های وب، تعاملات درون شبکه‌های اجتماعی، و حتی داده‌های شخص ثالث (مانند فهرست مشتریان فروشگاه‌هایی که برایتان ایمیل می‌فرستند)، به همراه پدیده‌ای به نام «هم‌زمانی اجتماعی»، یعنی آنچه دوستان و نزدیکان کاربر به صورت آنلاین می‌بینند یا جست‌وجو می‌کنند، می‌تواند موجب شود تبلیغاتِ به ظاهر «هم‌زمان با مکالمه»، بسیار دقیق و به‌موقع جلوه کنند.او بیان کرد که ابزارهای پیشرفتهٔ امروز برای هدف‌گذاری، آن‌قدر قدرتمند هستند که دیگر نیازی به شنود صوتی ندارند.

موسری برای تقویت موضع خود، بر دو استدلال فنی رایج در پاسخ‌های شرکت‌های بزرگ تأکید کرد: «مصرف باتری» و «نشانگر میکروفون». مصرف باتری و هزینه‌های عملیاتی فعال‌سازی مداوم میکروفون، پردازش محلی صدا یا ارسال دائمی حجم زیادی از اطلاعات صوتی به کارسازها (سرورها) برای فیلتر و طبقه‌بندی کلمات کلیدی، نیازمند نیروی پردازشی و شبکه بسیار قابل توجهی است. بنابراین، بر اساس منطق «سنجش هزینه-فایده»، سازوکارهای «شنودِ همه‌جانبه» برای شرکت‌های بزرگی همچون متا، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیستند.

موسری با اشاره به این مورد، جنبهٔ اقتصادی این کار را زیر سؤال برد. قابلیت کشف و آشکارسازی در سیستم‌های عامل امروزی (مانند آی‌او‌اس و اندروید)، نشانگرهایی تعبیه شده است که هنگام استفادهٔ برنامه از میکروفون یا دوربین روشن می‌شوند. این ویژگی از نظر فنی، امکان شنود خاموش و پنهان را بسیار دشوار می‌سازد. هرچند این استدلال فنی قدرتمند است، اما به سادگی تمام سناریوهای ممکن را پوشش نمی‌دهد.

اما آنچه که موسری نگفت؟!

پیش از ورود به شواهد و یافته‌های مخالف، باید نکته‌ای کلیدی را مشخص کرد: رد شنود مستقیم میکروفونی گرچه ادعای مهمی است، اما به تنهایی برای رفع تمامی ابهامات کافی نیست.چرا؟ زیرا پژوهش‌ها و گزارش‌های گذشته نشان داده‌اند که برنامه‌ها و زیست‌بوم تبلیغاتی می‌توانند از روش‌های جایگزین، اطلاعات «بسیار شخصی» تولید کنند که دقت ظاهری‌شان به اندازهٔ «شنود» است.

به عنوان مثال، در مواردی مشاهده شده است که برنامه‌ها از ابزارهایی مانند «بازپخش نشست» (session replay) یا بسته‌های توسعه نرم‌افزاری تحلیلی (SDKها) استفاده کرده‌اند که داده‌های بسیار حساس را به بیرون ارسال می‌کرده‌اند.یک تیم تحقیقاتی دانشگاهی در سال ۲۰۱۸ میلادی، پس از بررسی تعداد زیادی از برنامه‌های اندروید، به این نتیجه رسید که شواهدی از «فعال‌سازی پنهانی میکروفون و ارسال صوت» پیدا نکرده است؛ اما در مقابل، موارد قابل‌توجهی از «ضبط صفحه و ارسال تصاویر یا ویدئو از تعامل کاربر» مشاهده شده که می‌تواند اطلاعات به مراتب حساس‌تری را نسبت به یک مکالمه صوتی افشا کند. انتشار جزئیات این پژوهش و تحلیل‌های رسانه‌ای پس از آن، واکنش‌های جدی (از جمله هشدارهایی در فروشگاه‌های برنامه‌های کاربردی) را به دنبال داشت.

علاوه بر این، مطالعات اجتماعی نشان می‌دهند که درک کاربران از شنود شدن توسط تلفن همراه بسیار گسترده و رایج است؛ یعنی تجربهٔ «دیدن تبلیغ موضوعی بلافاصله پس از صحبت کردن دربارهٔ آن»، پدیده‌ای بسیار شایع در میان عموم مردم است. اگرچه پژوهش‌ها تلاش کرده‌اند این پدیدار را با مکانیزم‌های واقعی (مانند «هم‌زمانی رسانه‌ای»، «اثر تصادفی» و «پاکت دادهٔ بزرگ پلتفرم‌ها») توضیح دهند، اما این توضیحات علمی برای اقناع کامل بسیاری از مردم کافی نبوده است.

چرا انکار رسمی کافی نیست؟

یک تحقیق در سال ۲۰۱۸ توسط پژوهشگران دانشگاه نورث‌ایسترن آمریکا انجام شد. آن‌ها بیش از هفده هزار برنامهٔ اندرویدی را زیر نظر گرفتند تا مشخص کنند آیا این برنامه‌ها بدون اطلاع کاربر از میکروفون استفاده می‌کنند یا خیر. یافته‌ها شایان توجه بود: پژوهشگران شواهد قطعی برای ارسال مخفیانهٔ صوت نیافتند، اما در مقابل، مواردی را کشف کردند که برنامه‌ها اقدام به ضبط صفحه (فیلم‌برداری از تعاملات) کرده و تصویر تعاملات کاربران، شامل پیام‌ها و حتی رمزهای عبور را به کارسازهای (سرورهای) خارجی می‌فرستادند.

این یافته به این معناست که حتی اگر «شنود صوتی» مستقیم رخ ندهد، روش‌های دیگری وجود دارند که به همان اندازه خصوصی و خطرناک هستند. این مطالعه ثابت کرد که سازوکارهای جمع‌آوری داده بسیار پیچیده‌تر بوده و در لایه‌های پنهان برنامه‌ها جریان دارند.

بسته‌های توسعهٔ جاسوسی در دل برنامه‌های پرکاربرد

در سال ۲۰۱۹، نشریهٔ تک‌کرانچ گزارشی تکان‌دهنده منتشر کرد در خصوص یک شرکت تحلیل داده به نام گلاسباکس. بستهٔ توسعه نرم‌افزاری (SDK) این شرکت در برنامه‌های کاربردی مهم (از جمله سامانه‌های خطوط هوایی و بانک‌ها) به کار رفته بود.این بسته، بدون اطلاع کافی به کاربران، امکان ضبط و بازپخش تعاملات درون برنامه را برای تحلیل‌گران فراهم می‌کرد.

اگرچه این اقدام مستقیماً شنود صدا نبود، اما از منظر حریم خصوصی تفاوت چندانی ندارد: داده‌های خصوصی، رفتار کاربر، جست‌وجوها و حتی اطلاعات حساس مالی می‌توانستند به راحتی در اختیار تحلیل‌گران قرار گیرند. این رویداد نشان داد که انکار شنود صوتی لزوماً به معنای حفظ کامل حریم خصوصی نیست، زیرا اشکال دیگری از «داده‌ربایی پنهان» وجود دارد.

در واقع یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف در استدلال رسمی متا، حضور همین بسته‌های توسعه نرم‌افزاری (SDKها) شخص ثالث در برنامه‌ها است: تحقیقات آکادمیک سال ۲۰۲۴ نشان داده است که بسیاری از بسته‌های نرم‌افزاری در برنامه‌های موبایل، رفتارهایی نقض‌کنندهٔ حریم خصوصی دارند؛ مانند ارسال داده‌های تحقیقاتی بدون اطلاع کامل، جمع‌آوری بیش از اندازهٔ اطلاعات، و ادعاهای نادرست در مورد دسترسی به داده‌های حساس.

اگر برنامه‌های زیرمجموعهٔ متا (یا برنامه‌هایی که در بستر تبلیغاتی متا فعالیت می‌کنند) از بسته‌های نرم‌افزاری مشابه یا مرتبط استفاده کنند، این امر نشان می‌دهد که حتی اگر خود اینستاگرام مستقیماً میکروفون را روشن نکند، امکان نشت داده از طریق اجزای شخص ثالث یا تعاملات میان برنامه و این بسته‌ها وجود دارد.

مطالعات دیگر نشان داده‌اند که برنامه‌ها اغلب داده‌های تعاملات کاربر (لمس صفحه، پیمایش، زمان حضور) را ذخیره کرده و به شکلی که قابل بازشناسایی باشند ارسال می‌کنند، که گاهی با ادعاهای مطرح شده در سیاست حریم خصوصی شرکت‌ها در تضاد است. این شکاف میان سیاست رسمی و رفتار واقعی، اعتبار ادعاهای رسمی را زیر سؤال می‌برد.

«تبلیغ پس از مکالمه» صرفاً تصادف است؟

پژوهش‌های علوم اجتماعی نشان می‌دهند که درصد بسیار بالایی از کاربران، به ویژه در آمریکا و اروپا، تجربهٔ مشاهدهٔ تبلیغ کالایی را داشته‌اند که لحظاتی پیش از آن، دربارهٔ همان کالا یا مشابه آن مکالمهٔ حضوری یا تلفنی داشته‌اند.

مطالعات تلاش می‌کنند این احساس «شنود» را با عواملی مانند تصادف آماری و قدرت پیش‌بینی بسیار بالای الگوریتم‌های تبلیغاتی توضیح دهند، اما بخش بزرگی از جامعه قانع نمی‌شوند. یک نظرسنجی که توسط واشنگتن پست منعکس شد، نشان داد که بیش از پنجاه درصد کاربران آمریکایی باور دارند که شبکه‌های اجتماعی واقعاً به مکالماتشان گوش می‌دهند. این باور عمومی، خود نوعی شواهد اجتماعی ایجاد کرده است که شرکت‌ها تاکنون در رفع کامل آن ناکام بوده‌اند.

ردگیری بین‌دستگاهی و داده‌های شخص ثالث

کارشناسان امنیت اطلاعات بارها هشدار داده‌اند که دقت بالای تبلیغات نه از شنود، بلکه از ردیابی چندلایه‌ای کاربران نشئت می‌گیرد. این ردیابی شامل موارد زیر است: داده‌های مرورگر (شامل کوکی‌ها و پیکسل‌های ردیابی).

داده‌های خرید از فروشگاه‌های اینترنتی یا فیزیکی (مانند استفاده از کارت‌های وفاداری مشتری). داده‌های شرکت‌های شخص ثالث که از ایمیل یا شمارهٔ تلفن کاربر به عنوان کلید برای تطابق هویت دیجیتال او استفاده می‌کنند.

هم‌زمانی اجتماعی: یعنی الگوریتم‌ها با درک ارتباطات کاربر با دوستان و نزدیکانش، بر اساس جست‌وجوهای آن‌ها، تبلیغ مرتبط را به کاربر نشان می‌دهند. این حجم عظیم از داده‌کاوی سبب می‌شود تبلیغی که کاربر می‌بیند، «انگار» حاصل شنود است، در حالی که در حقیقت نتیجهٔ پیوند میلیون‌ها سیگنال داده‌ای است. با این حال، چون این فرآیند برای کاربر شفاف نیست، او آن را به شنود تعبیر می‌کند. پژوهشگران علوم داده این وضعیت را «توهم شنود» می‌نامند.

رسوایی‌ها، نقص‌های امنیتی و از دست رفتن اعتماد

یکی از دلایلی که استدلال‌های موسری به اندازه کافی قانع‌کننده نیستند، سابقهٔ جنجالی فیسبوک (متا) است. از ماجرای کمبریج آنالیتیکا در سال ۲۰۱۸ گرفته تا گزارش‌های اخیر دربارهٔ استفاده از داده‌های کاربران واتس‌اَپ و اینستاگرام برای تبلیغات هدفمند، همه نشان می‌دهند که این شرکت‌ها سابقه‌ای طولانی در آزمودن مرزهای حریم خصوصی دارند.

بنابراین، وقتی موسری می‌گوید «ما گوش نمی‌دهیم»، بسیاری با تردید به او نگاه می‌کنند؛ نه لزوماً به دلیل اعتقاد کامل به شنود صوتی، بلکه به این علت که اعتماد بنیادین عمومی به این شرکت آسیب دیده است.

شواهد به اینجا ختم نمی‌شود!

تحقیق آکادمیک سال ۲۰۲۴ با عنوان «ارزیابی گسترده حریم خصوصی بسته‌های توسعهٔ شخص ثالث اندروید» نشان داد که از میان بسته‌های نرم‌افزاری رایج، بیش از سی درصد آن‌ها هیچ سیاست حفاظت از حریم خصوصی ارائه نداده‌اند و ۸۸ درصد آن‌ها به دروغ ادعا کرده‌اند که به داده‌های حساس دسترسی ندارند یا آن‌ها را جمع‌آوری نمی‌کنند.

این بسته‌ها بدون اطلاع‌رسانی شفاف، داده‌هایی مانند تاریخچهٔ فعالیت کاربران را ارسال می‌کردند. این امر نشان‌دهندهٔ وجود یک ساختار فنی پنهان و آماده برای جمع‌آوری داده‌ها است، حتی اگر مستقیماً به میکروفون اینستاگرام مربوط نباشد.

همچنین، گزارش‌های فنی در مورد برنامه‌های آی‌اواس نشان داده‌اند که فناوری‌هایی مانند ضبط صفحه (screen recording) یا بازپخش نشست (session replay) در برنامه‌هایی چون خطوط هوایی، فروشگاه‌ها و سفر به کار رفته‌اند که تمام تعاملات کاربر (از لمس صفحه تا وارد کردن متن) را ثبت کرده و بدون هشدار کامل، داده‌های حساس را ارسال می‌کردند.

بستهٔ توسعهٔ نرم‌افزاری گلاسباکس در چندین برنامهٔ محبوب آی‌اواس بدون افشا به کاربران نصب و فعال بوده است.جدیدترین مطالعه توسط زیمپریوم نیز نشان می‌دهد که بسیاری از برنامه‌ها (در آی‌اواس بیش از نیمی و در اندروید حدود یک سوم) داده‌های حساس کاربر را نشت می‌دهند.

این داده‌ها می‌توانند شامل موقعیت مکانی دقیق، دسترسی به فایل‌ها، و در برخی موارد دسترسی‌های حساس به میکروفون یا دوربین باشند. این امر نشان می‌دهد که حتی اگر برنامه‌ای ادعای عدم استفاده مستقیم از میکروفون کند، احتمال نقص امنیتی در داده‌ها از طریق بسته‌های توسعه نرم‌افزاری یا برنامه‌های همکار وجود دارد.

اخیراً نیز گروه مصرف‌کننده ویچ در بریتانیا تحقیقی روی بیست برنامهٔ محبوب از جمله اینستاگرام، واتس‌اَپ و فیسبوک انجام داد و دریافت که پانزده برنامه درخواست مجوزهای حساس مانند دسترسی به میکروفون، موقعیت مکانی دقیق و فایل‌ها را دارند. گرچه این گروه به‌صراحت اعلام نکرده که این برنامه‌ها شنود می‌کنند، اما درخواست این دسترسی‌های گسترده می‌تواند زمینه را برای سوءاستفاده یا ایجاد حس شنود فراهم کند.

تجربه‌های کاربران در انجمن‌های آنلاین نیز مؤید این تردید است.

یکی از کاربران نوشت: «میکروفون را خاموش کردم، اجازه نداده‌ام، ولی وقتی دربارهٔ چیزی صحبت کردم، تبلیغ آن را در خوراک (فید) خود دیدم.» این تجربیات شخصی در ترکیب با توان پیش‌بینی خارق‌العادهٔ الگوریتم‌های تبلیغاتی، تردیدهای عمومی را زنده نگه می‌دارد. شواهد فنی جدیدتر نشان می‌دهند که برخی برنامه‌ها (که البته اینستاگرام به طور تأیید شده جزو آن‌ها نیست) از روش ضبط صفحه استفاده کرده‌اند که در آن هر ضربه و تعامل کاربر ثبت می‌شود تا توسعه‌دهندگان بتوانند تجربهٔ کاربری را بهبود بخشند؛ اما کاربر معمولاً از این ضبط یا ارسال داده اطلاع کامل نداشته است. این تکنیک، اگرچه با شنود میکروفون تفاوت دارد، می‌تواند اطلاعات محرمانه کاربر مانند پیام‌ها و حتی اطلاعات ورود (در صورت وارد شدن در رابط کاربری) را فاش کند.

سیاستی سراسر مشکوک!

با این حال، نکتهٔ تعجب‌آور اینجاست که این انکار رسمی از سوی آدام موسری دقیقاً در همان روزی اعلام شد که متا سیاست جدید خود مبنی بر استفاده از داده‌های چت هوش مصنوعی کاربران برای هدف‌گذاری تبلیغاتی را افشا کرد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که این هم‌زمانی به این معناست: اگرچه متا دیگر نیازی به شنود صوتی نمی‌بیند (زیرا پرهزینه است و شناسایی می‌شود)، اکنون داده‌های چت‌های هوش مصنوعی را در اختیار دارد که به همان اندازه شخصی و حساس هستند. بنابراین، این انکار وجود شنود میکروفون می‌تواند به‌عنوان پوششی برای تغییرات بزرگ‌تر و گسترده‌تر در سیاست‌های جمع‌آوری و استفاده از داده تلقی شود.

همچنین در مرکز حریم خصوصی اینستاگرام آمده است: «ما از میکروفون شما استفاده نمی‌کنیم مگر اینکه شما به ما اجازه داده باشید، و حتی در آن صورت فقط وقتی از ویژگی‌ای فعال‌کنندهٔ میکروفون استفاده می‌کنید.» این خط‌مشی رسمی نشان می‌دهد که شرکت از نظر قانونی می‌پذیرد که با اجازهٔ کاربر، دسترسی به میکروفون ممکن است رخ دهد. اما این سیاست، انکار شنود پنهانی را تا حد زیادی بر اساس قواعد دسترسی رسمی بنا کرده است، نه بر اساس رفتار واقعی برنامه‌ها و کدهای شخص ثالث.

محدودیت‌های نامنظم ضبط محتوا در خود برنامه

مشاهدات کاربران در انجمن‌های رسمی متا/اینستاگرام نشان می‌دهد که وقتی کاربران در بخش‌های حساس برنامه، مانند پیام‌رسان (Inbox) یا بخش مدیریتی کسب‌وکارها، اقدام به ضبط صفحه می‌کنند، برنامه صفحه را سیاه کرده یا ضبط را متوقف می‌کند.

این موضوع نشان‌دهندهٔ این است که:۱. برنامه بخش‌هایی از محتوا را حساس تشخیص می‌دهد و برای جلوگیری از نشت داده، ضبط را محدود می‌کند.۲. این محدودیت‌ها در بخش‌های دیگر برنامه (مانند پست‌ها و استوری‌ها) اعمال نمی‌شوند یا تنظیمات بسته‌های نرم‌افزاری شخص ثالث می‌توانند به راحتی آن را دور بزنند. این رفتار متناقض در محدودسازی ضبط محتوا، این ایده را تقویت می‌کند که رصد یا ضبط محتوا در لایه‌های حساس‌تر اپ اتفاق می‌افتد و همین عدم یکپارچگی، به کاهش اعتماد دامن می‌زند.

سیاست اعلان در مورد ضبط صفحه و تفاوت در محتوای حساس

اینستاگرام معمولاً هنگام گرفتن عکس از صفحه (اسکرین‌شات) یا ضبط صفحه (اسکرین رکورد) از پست‌ها، استوری‌ها یا پروفایل‌ها به کاربر اطلاع نمی‌دهد. با این حال، در حالت «پیام ناپدیدشونده» (disappearing messages)، اگر کاربر از عکس یا ویدئوی ارسال شده در پیام مستقیم عکس بگیرد، برنامه اطلاع‌رسانی می‌کند. این تفاوت رفتاری تأیید می‌کند که اینستاگرام تشخیص می‌دهد برخی از محتواها حساس هستند و نظارت و محدودیت در لایه‌های حساس‌تر رخ می‌دهد، که این امر به نوبهٔ خود نشان می‌دهد که قابلیت رصد و ضبط محتوا در ساختار برنامه وجود دارد.

جمع‌بندی: آیا اینستاگرام ما را شنود می‌کند؟

بحث دربارهٔ شنود کاربران توسط اینستاگرام به دو روایت متضاد تقسیم می‌شود:

۱. روایت رسمی (انکار)آدام موسری، مدیر اینستاگرام، صراحتاً هرگونه استفاده از میکروفون برای هدف‌گذاری تبلیغات را رد می‌کند. استدلال او این است که داده‌های لازم برای شخصی‌سازی تبلیغات (از جمله تعاملات کاربران، علایق دنبال‌شدگان و اکنون داده‌های چت‌های هوش مصنوعی) از راه‌های دیگر و با کارایی بالاتر تأمین می‌شود؛ بنابراین، شنود نه تنها ضروری نیست، بلکه از نظر فنی و حقوقی نیز توجیهی ندارد و پرهزینه است.

۲. روایت منتقدان (تردید)شواهد متعددی این انکار رسمی را با تردید مواجه می‌سازند. این شواهد شامل پژوهش‌های دانشگاهی در مورد تفاوت سیاست‌های اعلامی و رفتارهای واقعی برنامه‌ها، مستندات استفاده از بسته‌های نرم‌افزاری شخص ثالث (SDKها) برای ضبط تعاملات کاربر، و تجربه‌های واقعی کاربران از دریافت تبلیغات «غیرقابل باور دقیق» است. نتیجه این است که حتی بدون شنود صوتی مستقیم، تراکم و ترکیب داده‌های دیگر می‌تواند احساسی دقیقاً مشابه «شنود» را به کاربر القا کند.

نقص‌های استدلال رسمی متا

چندین نقص اصلی مانع از بازسازی اعتماد عمومی به ادعای اینستاگرام می‌شود: شفافیت محدود: صرفاً انکار «شنود صوتی» کافی نیست؛ سیاست‌های رسمی به‌وضوح نمی‌گویند که داده‌های مختلف (مانند داده‌های چت هوش مصنوعی) چگونه دقیقاً و با چه منطقی به تبلیغات پیوند می‌خورند.

سابقهٔ ضعیف متا: رسوایی‌هایی مانند «کمبریج آنالیتیکا» و سابقهٔ داده‌کاوی گستردهٔ این شرکت، اعتماد کاربران را سلب کرده است. انکار صِرف بدون ارائه شواهد مستقل، برای جلب اعتماد کافی نیست. هم‌زمانی مشکوک: اعلام انکار موسری هم‌زمان با علنی شدن استفاده از داده‌های چت هوش مصنوعی برای تبلیغات رخ داد.

منتقدان معتقدند که این انکار می‌تواند تلاشی برای منحرف کردن توجه از تغییر بزرگ‌تر در مدل داده‌ای شرکت باشد. شکاف میان تجربه و توضیح: تجربهٔ گستردهٔ کاربران از دیدن تبلیغی که دقیقاً مطابق با مکالمهٔ شفاهی‌شان است، با توضیح رسمی شرکت مبنی بر تصادفی بودن آن، در تضاد جدی قرار دارد و این شکاف بدون تحقیقات مستقل پر نخواهد شد.

حقیقت در منطقهٔ خاکستری است!

بر اساس تحلیل دقیق تمامی شواهد موجود، موضع نهایی ما این است: هیچ سند قطعی و مورد تأییدی وجود ندارد که نشان دهد اینستاگرام به‌طور فعال و پنهانی مکالمات صوتی کاربران را شنود می‌کند.

اما در عین حال، ادعای رسمی مدیر اینستاگرام نیز کامل و کافی نیست؛ زیرا بسیاری از پرسش‌ها و شکاف‌های فنی و شفافیتی بی‌پاسخ باقی مانده‌اند. ترکیب داده‌های رفتاری، متنی، چت‌های هوش مصنوعی و قدرت الگوریتم‌های یادگیری عمیق به تنهایی قادر است همان «توهم شنود» را ایجاد کند. به عبارت دیگر، ما نمی‌توانیم با قاطعیت بگوییم «اینستاگرام در حال شنود است»، اما با همان اطمینان هم نمی‌توانیم ادعا کنیم که «شنود هرگز رخ نمی‌دهد».

شواهد به‌طور وضوح نشان می‌دهند که بخشی از داستان هنوز ناگفته است و تا زمانی که متا حاضر به باز کردن داده‌های خود برای ممیزی مستقل و ایجاد شفافیت کامل نباشد، اعتماد کاربران به سادگی بازسازی نخواهد شد و این تردیدها ادامه خواهد یافت.

منبع: خبرگزاری فارس