به گزارش شبکه خبری ICTPRESS، افزایش تولید و اشتغال‌زایی در حال حاضر از بزرگ‌ترین و اساسی‌ترین مسائل کشور است و حل این مسائل دغدغه بسیاری از مسئولان کشور است. کارشناسان معتقدند راه خروج از بن بست اقتصادی کنونی، ایجاد رونق اقتصادی، گشایش فضای کسب‌وکار و کمک به تولید است. اما آیا تولیدکنندگان فقط شرکت‌های بزرگ دارای پروانه بهره‌برداری صنعتی هستند که حتماً باید کارخانه‌دار باشند؟ یا شرکت‌های دانش‌بنیان که با پایین آوردن قیمت تمام‌شده برای مصرف‌کننده و ایجاد مزیت رقابتی و در نهایت تولید ارزش افزوده فعال هستند، را نیز می‌توان تولید‌کننده نامید. در این نوشتار نگاهی داریم به رویه مدرنی از تولید که تعاریف اولیه را تغییر داده و با این کار علاوه بر افزایش تولید، به اشتغال نیز کمک کرده و به گفته کارشناسان راه نجات صنایع کشور است: تولید بدون کارخانه

تولید و مدیریت علمی

تولید و مدیریت دو مقوله ای هستند که قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارند و آنچه امروز به عنوان علم مدیریت و به ویژه مدیریت تولید شناخته می شود، پس از انقلاب صنعتی و استفاده از ماشین در عملیات تولید و بروز تغییرات عمده در نظام تولیدی، اقتصادی و تکنولوژیکی جهان نظیر تولید انبوه و توسط فردی به نام فردریک وینسلو تیلور مطرح شده است. تیلور کلید عوامل مختلفی که می‌توانستند در راستای کار مؤثر باشند از قبیل خصوصیات نیروی کارگران، عوامل محیط باز، ابزار و ادوات کار و بالاخره روش‌های گوناگون انجام کار را تعیین و اندازه‌گیری کرد. هدف اصلی مدیریت علمی تیلور، افزایش کارآیی خصوصاً در سطح کارگاه بود. او اعتقاد دارد که به جای حدس و گمان باید اطلاعات صحیح و واقعی و علمی درباره ماهیت امور جمع‌آوری کرده و آن‌ها را اساس و پایه حل مساله و مشکلات سازمانی و مدیریت قرار داد. زمانیکه تیلور نظریه خود را تدوین می‌کرد و عقاید خود را می‌نوشت، تولید فقط محدود به فضای فیزیکی کارگاه یا کارخانه بود. تیلور که اصول مدیریت علمی را بنا نهاد، دانش بیشتر را زمینه‌ای برای تولید بیشتر می‌دانست و اعتقاد داشت باید با مطالعه علمی کار، بهترین روش انجام کار را پیدا و به صورت دستورالعمل به کارکنان ابلاغ کرد.

تولید دانش، بخشی از فرآیند تولید

با اینکه بسیاری از اصول علمی که تیلور بنا نهاد بعدها تغییرات زیادی داشت، اما هیچگاه دانش و مطالعه علمی از آن حذف نشد و به مرور، دانش بیشتر باعث تولید بهتر و سریع‌تر و مدیریت علمی‌تر شد. این دانش و مطالعه علمی امروز به این نتیجه رسیده است که تولید حتماً و لزوماً نباید در محل شرکت تکنولوژی محور صورت گیرد. دانش مدرن، امروزه تولید را منوط به ساخت تجهیزات سخت‌افزاری نمی‌داند و معتقد است، تولید نیاز به دانش دارد و دانش است که تولید مولد را شکل می‌دهد. در این مدل شرکت‌هایی می‌توانند تشکیل شوند که فقط فرآیند تولید را انجام داده و شرکت‌هایی هم هستند که تکنولوژی را تولید و برای محصول‌سازی به این کارخانه‌ها سفارش‌دهند. این دسته‌بندی جدید، شرکت‌های دانش‌محور و تکنولوژی محور را در گروه تولیدکنندگان قرار می‌دهد و این همان رویه ای است که این روزها در کشورهای صنعتی جهان اجرایی شده است. کمپانی‌های مدرن تکنولوژیک جهان همچون اپل، اینتل، فیلیپس و ... ساختارهای بازاریابی، تحقیق، توسعه و فروش را در کشور مادر توسعه داده و تکنولوژی و محصول خود را نمونه‌سازی می‌کنند اما برای کاهش هزینه تمام‌شده، آن را در سایر کشورها به محصول تبدیل می‌کنند. این شرکت‌ها تولید دانش متناسب با نیاز بازار و در کنار آن توسعه شبکه‌های بازاریابی را سرفصل فعالیت‌های خود قرار می‌دهند اما کارخانه‌ای برای تولید ندارند. این شرکت‌ها از روش Out sourcing برای کاهش هزینه‌ها به منظور تولید استفاده می‌کنند که به آن «تولید بدون کارخانه» گفته می‌شود.

تولید بدون کارخانه چیست؟

توليد بدون كارخانه، تدوين و به‌كارگيری سيستمی است كه با آن بتوان نسبت به توليد محصولات متنوع برای تكميل سبد محصولات با استفاده از ظرفيت‌هاي بالقوه ساير واحدهاي توليدي و بدون ايجاد كارخانه اقدام کرد. به عبارتی می‌توان گفت توليدات بدون كارخانه به توليداتي گفته مي‌شود كه با استفاده از ظرفيت‌هاي خالي ساير توليدكنندگان و صرف هزينه‌هاي ثابت و سربار جانبي اندك توليد می‌شود. بنابراین محدودیت سرمایه‌گذاری ویژگی اصلی تولید بدون کارخانه است و شرکت‌های تولیدکننده بدون کارخانه فقط در موارد ضروري، خط مونتاژ و بسته‌بندي را راه‌اندازي می‌کنند. در تولید بدون کارخانه دو اصل كلي و اساسي در تولید یعنی «طراحي و مهندسي» و «فرآیند توليد» از هم جدا شده و هریک به مجموعه مجزایی تبدیل می‌شود. تولید بدون کارخانه رویه نوینی در مدیریت کسب‌وکار است که طی آن بخش‌های بدون ارزش زنجیره ارزش محصولات برون‌سپاری شده و تولید کننده، بر ایجاد ارزش در بخش بازاریابی یا توسعه تکنولوژی متمرکز می‌شود.

مزایای تولید بدون کارخانه

کسب‌وکاری که تولید بدون کارخانه انجام می‌دهد، یک برند را به نام خود ثبت کرده و سیستم بازاریابی و برندینگ منحصربه‌فردی برای خودش ایجاد کرده و نیروهایش را در این زمینه متمرکز می کند. در این نوع از تولید، چون سازمان تولیدکننده از منابع دیگر استفاده می‌کند و کارخانه نقش تکمیلی می‌یابد، دغدغه‌های موجود در کارخانه به حداقل می‌رسد. از سوی دیگر کارخانه‌هایی که ظرفیت خالی برای تولید دارند، با افراد صاحب برند تولید بدون کارخانه همکاری می‌کنند تا کار تولید آنها را ادامه دهند. این یک بازی دو سر برد است چراکه هم سرمایه‌گذاری اولیه در استراتژی تولید بدون کارخانه وجود ندارد و تولیدکننده بدون کارخانه با کمترین هزینه فرآیند تولید و ارائه محصول به بازار را به اتمام رسانده است. اما کارخانه هم بدون استفاده نخواهد ماند و این یعنی سرمایه کارخانه‌دار راکد و بدون استفاده نمی ماند و ظرفیت کارخانه‌ها تکمیل می‌شود. تولید بدون کارخانه راهکار اساسی برای حل مشکلات صنعت است، چراکه از ظرفیت های خالی و بلااستفاده صنعت بهره برده و به افزایش سود کسب و کارهای تولیدی کمک می کند.

مزیت دیگر این استراتژی، اشتغال‌زایی است زیرا انجام امور تخصصی فرآیند تولید به کارخانه هایی داده می شود که با تمام ظرفیت مشغول هستند و این باعث افزایش اشتغال است و از این روش می توان برای کاهش هزینه‌های اشتغال‌زایی در کشور استفاده کرد. با استفاده از این روش، انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات محیطی بازار ممکن خواهد بود و می‌توان محصولات مطابق میل و سلیقه بازار و همچنین فراتر از آن، بازارهای هدف صادراتی را تولید کرد. تولید بدون کارخانه به خصوص برای محصولاتی که ویژگی‌هایی چون تنوع در تولیدات، عمر کوتاه محصول، تغییر سریع تکنولوژی و تغییر شدید بازار دارند بسیار مناسب است. امتیاز بزرگ تولید بدون کارخانه حذف سرمایه‌گذاری و موازی‌کاری در بخش تولید است که این امر با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه و زیرساخت‌های موجود، میزان بهره‌وری را بالا برده و میزان هزینه تولید را کاهش می‌دهد.

در انتها باید تاکید کنیم که تولید بدون کارخانه، به‌معنای حذف کارخانه از فرایند تولید نیست، بلکه این نوع تولید میزان دغدغه‌ها و مشکلات ناشی از کارخانه‌داری را برای طرفين قرارداد به حداقل رسانده و هریک از آنها را روی موضوعی تخصصی متمرکز می کند. با ایجاد فضایی برای اشتراک منابع به هر دو سوی این نوع تولیدات، یعنی کارخانه‌داران و تولیدکنندگان بدون کارخانه سود رسانده و باعث رشد آنها می‌شود. در ضمن برای آشنایی بیشتر با این موضوع می‌توانید در «رویداد مشغول شو» و پیش رویدادهای مرتبط با آن که توسط پارک علم‌وفناوری قزوین برگزار می‌شود، حضور یافته و با تجربیات کارآفرینان ایرانی آشنا شوید.