ICTPRESS - شناخت دقیق آفات هندوانه و اجرای برنامه‌ مدیریت تلفیقی، کلید پایداری تولید در مناطق گرمسیری ایران است.

به گزارش شبکه خبری ICTPRESS، هندوانه (Citrullus lanatus) از جمله محصولات مهم خانواده‌ کدوییان است که در مناطق گرم و نیمه‌گرم ایران مانند کرمان، جیرفت، هرمزگان، و خوزستان به طور گسترده کشت می‌شود.

مقدمه

این محصول در شرایط مزرعه‌ای با آفات متعددی روبه‌رو است که می‌توانند ضمن کاهش رشد رویشی، کیفیت و کمیت میوه را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. برخلاف بیماری‌های قارچی یا باکتریایی که معمولاً نیازمند شرایط خاص رطوبتی هستند، بسیاری از آفات هندوانه در شرایط خشک و گرم فعال‌اند و به‌صورت سریع در سطح مزرعه انتشار می‌یابند.

شناسایی و کنترل به‌ موقع آفات از طریق مدیریت تلفیقی (IPM) نه‌ تنها موجب کاهش خسارت بلکه باعث حفظ تنوع زیستی سودمند، کاهش هزینه‌های سم‌پاشی و پایداری تولید می‌شود.

۱. شته‌ها (Aphids: Aphis gossypii, Myzus persicae)

این آفات یکی از اولین و فراگیرترین مشکلاتhttps://ronesto.com/product-category/agricultural-inputs/seeds/ هستند. شته‌ها به‌ویژه در ابتدای فصل رشد، با مکیدن شیره‌ی گیاهی از سطح زیرین برگ‌ها موجب زردی، پیچیدگی و توقف رشد شاخه‌های جوان می‌شوند.

خسارت مستقیم: کاهش فتوسنتز و ضعف عمومی بوته‌ها.

خسارت غیرمستقیم: انتقال ویروس‌های خطرناک هندوانه از جمله WMV، CMV، و ZYMV.

شرایط مساعد رشد شته: دمای ۲۵ تا ۳۲ درجه و رطوبت نسبی بالا. در این شرایط، چرخه‌ی زیستی آن‌ها هر ۵ تا ۷ روز تکرار می‌شود.

مدیریت:

• استفاده از بذر سالم و مقاوم،
• کاشت ردیف‌های بادشکن و حذف علف‌های هرز میزبان،
• کاربرد روغن‌ های معدنی ولتاسفید یا صابون‌های حشره‌کش،
• در موارد شدید، استفاده از پیریمیکارب یا ایمیداکلوپرید طبق دستورالعمل سموم گیاه‌پزشکی ایران، با فاصله برداشت حداقل هفت روز.

۲. تریپس‌های هندوانه (Thrips spp.)

تریپس‌ها حشرات بسیار ریز و تیزپر هستند که با تغذیه از سلول‌های اپیدرمی، سطح برگ را نقره‌ای مایل به سفید کرده و سپس نکروزی می‌شود. در زمان گل‌دهی نیز باعث ریزش گل‌ها و تحریف میوه‌های تازه تشکیل شده می‌شوند.

مهم‌ترین گونه در ایران: Thrips tabaci.

علائم: لکه‌های نقره‌ای، برگ‌های خش‌دار و تغییر رنگ میوه در نواحی آلوده.

مدیریت:

• چرخش زراعی با گیاهان غیرمیزبان (ذرت یا یونجه)،
• استفاده از توری‌های ضدحشره در گلخانه‌ها و خزانه،
• کاربرد حشره‌کش‌های انتخابی مانند اسپینوساد در مرحله گل‌دهی در مزرعه‌های بذرگیری.

۳. مینوز برگ هندوانه (Leafminer fly – Liriomyza trifolii)

لارو این مگس کوچک بین دو لایه‌ برگ تونل ایجاد کرده و شبکه‌ای بی‌رنگ روی سطح برگ بر جا می‌گذارد که باعث کاهش ظرفیت فتوسنتزی می‌شود.

علائم بارز: خطوط مارپیچ سفید یا زرد روی برگ‌های جوان.

چرخه‌ی زندگی: از تخم تا بلوغ حدود ۱۸ تا ۲۲ روز، و در مناطق گرم تا هفت نسل در سال تولید می‌کند.

مدیریت:

• حذف برگ‌های آلوده اولیه،
• رهاسازی دشمن طبیعی (پارازیتوئید Diglyphus isaea)،
• استفاده از اسپینوساد یا آبامکتین در مرحله‌های اولیه آلودگی.

۴. مگس‌های میوه هندوانه (Dacus ciliatus, Bactrocera zonata)

یکی از آفات کلیدی در جنوب ایران است که خسارت آن مستقیماً بر میوه وارد می‌شود. حشره ماده تخم‌های خود را زیر پوست هندوانه گذاشته و لاروها با تغذیه از گوشت داخل باعث نرم‌شدگی و پوسیدگی شدید می‌شوند.

علائم: ظاهر شدن لکه‌های زرد نرم روی پوست، خروج شیره‌ی تخمیری، و وجود سوراخ‌های ریز تخم‌گذاری.

مدیریت:

• جمع‌آوری و معدوم‌سازی میوه‌های آلوده،
• استفاده از تله‌های فرومونی مخصوص مگس میوه (متیل اوژنول)،
• به کارگیری طعمه‌های پروتئینی (مثل هیدرولیزات مخمر + دیازینون 0.05%) برای کنترل ماده‌های بالغ،
• نصب تله در اطراف مزرعه حداقل هر 20 متر فاصله.

۵. کرم‌خاردار سبزی (Spodoptera exigua)

این آفت چندخوار یکی از تهدیدهای جدی نهال‌های جوان هندوانه در خزانه و مرحله‌ انتقال به زمین اصلی است. لاروها ابتدا از لبه برگ‌ها تغذیه کرده و سپس تمام بافت را می‌جوند. طی طغیان‌های شدید می‌تواند کل مزرعه را ظرف چند روز نابود کند.

علائم: بریدگی‌های بی‌نظم در برگ‌ها، فضولات سیاه لارو، و حضور کرم‌های سبز روشن با نوارهای تیره در سطح زیرین برگ.

مدیریت تلفیقی:

• جذب طبیعی آفات توسط حشرات سودمند (Trichogramma spp.)،
• بررسی شبانه مزرعه و جمع‌آوری دستی لاروها در خزانه،
• کاربرد باکلوورینجی در محلول آبی (BT-based bioinsecticide) به‌صورت اسپری در مرحله‌ی آلوده.

۶. کنه‌های نباتی هندوانه (Tetranychus urticae)

در تابستان‌های گرم و خشک، کنه‌ها به یکی از آفات مزمن هندوانه تبدیل می‌شوند. این آفت با سوراخ کردن سلول‌های سطحی برگ باعث ایجاد لکه‌های زرد و خاکستری و زبر شدن بافت برگ می‌شود.

علائم: وجود تارهای نازک در سطح زیرین برگ و تغییر رنگ تدریجی به زرد یا قهوه‌ای.

مدیریت:

• استفاده از آبیاری بارانی در مواقع اولیه شیوع،
• پاک‌سازی علف‌های هرز میزبان (به‌ویژه تاج‌خروس و سلمه‌تره)،
• به‌کارگیری کنه‌کش‌های انتخابی مثل آبامکتین یا فن‌پیروکسی‌میت، فقط در صورت عبور تراکم از آستانه اقتصادی (۳ تا ۵ کنه در هر برگ).

۷. سوسک‌های ریشه‌خوار (Diabrotica undecimpunctata, Aulacophora foveicollis)

این سوسک‌ها با لاروهایی که در خاک زندگی می‌کنند، ریشه‌های جوان هندوانه را می‌جوند و سبب پژمردگی ناگهانی بوته‌ها می‌شوند. همچنین حشرات بالغ با تغذیه از برگ‌ها، حاشیه‌خورده شدن برگ و انتقال بیماری‌های باکتریایی را موجب می‌شوند.

مدیریت:

• شخم عمیق پاییزه و از بین بردن شفیره‌ها،
• تناوب زراعی با غلات،
• تله‌های نوری و طعمه‌های چسبنده برای شکار بالغ‌ها،
• در موارد شدید، محلول‌پاشی خاک با کلرپیریفوس پیش از کاشت نهال.

۸. آفات ثانویه: برگ‌خوارها و زنجرک‌ها

در برخی استان‌ها، زنجرک سبز (Empoasca spp.) و چند گونه برگ‌خوار همچون Diacrisia obliqua به‌صورت مقطعی باعث تخریب بخش‌های سطحی برگ می‌شوند. هرچند معمولاً خسارت اقتصادی ندارند، اما در شرایط خشکی شدید و کمبود تغذیه‌ گیاه، می‌توانند باعث ضعف رویشی و کاهش فتوسنتز شوند.

مدیریت: حفظ تعادل بیولوژیکی با عدم مصرف بی‌رویه حشره‌کش‌ها و جذب شکارچیان طبیعی مانند Coccinella septempunctata (کفشدوزک هفت نقطه‌ای).

مدیریت تلفیقی آفات در چارچوب برند Ronesto

در مدل مدیریتی Ronesto، تمام راهکارهای آفات هندوانه تحت سه محور زیر تعریف می‌شوند:

1. پیشگیری از آلودگی: با انتخاب بذر هیبرید مقاوم، حفظ بهداشت مزرعه، کنترل علف‌های هرز میزبان و حفظ تناوب زراعی مناسب.
2. پایش منظم (Monitoring): با بازدید هفتگی، استفاده از تله‌های چسبی زرد، گزارش تراکم آفات و تصمیم‌گیری بر اساس آستانه‌ی اقتصادی.
3. کنترل هدفمند: انتخاب سموم کم‌خطر و مؤثر فقط در زمان عبور تراکم از حد بحرانی، استفاده از بیوکنترل‌ها (BT، نئم و پارازیتوئیدها)، و رعایت فاصله برداشت طبق قوانین استاندارد غذایی.

نتیجه‌گیری

شناخت دقیق آفات هندوانه و اجرای برنامه‌ی مدیریت تلفیقی، کلید پایداری تولید در مناطق گرمسیری ایران است. کشاورزان پیشرو با اتکا به بذرهای هیبرید برند Ronesto، استفاده از برنامه‌های پایش میدانی و حفظ توازن زیست‌محیطی، می‌توانند ضمن افزایش عملکرد، مصرف سموم را تا ۴۰٪ کاهش دهند.

در نهایت، کنترل علمی آفات هندوانه نه‌ تنها ضامن سلامت محصول و بازارپسندی آن است، بلکه گامی پایدار در حفاظت خاک و منابع طبیعی کشور به‌شمار می‌رود.

نگارش: مهندس بیتا امینی – منابع: مطالعات گیاه‌پزشکی ایران، USDA & FAO Recommendations

برای تهیه بذرهای رونستو سیدز و مشاوره کشت هندوانه میتوانید به سایت رونستو به آدرس https://www.ronesto.com مراجعه یا با شماره‌های 09132221316/ 09125035714 کنید.