روابط عمومی و همکاري های علمی بين المللی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام  (ISC)، در حاشیه مراسم رونمایی از نظام رتبه‌بندی جهانی 2019-ISC که در تاریخ 25 آذر 98 انجام گرفت، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: شرکت کلاریویت آنالتیکز (ISI) هر ساله به معرفی پراستنادترین پژوهشگران دنیا (Highly Cited Researchers) می پردازد. این فهرست شامل گروهی از پژوهشگران علوم و علوم اجتماعی می شود که در طول یک دهه گذشته با انتشار مقالاتشان توانسته اند بیشترین تعداد استنادها را دریافت کنند. پژوهشگران بر اساس فعالیتشان در 21 رشته موضوعی انتخاب شده اند. همچنین پژوهشگرانی که در چند رشته به صورت همزمان (Cross-Field) فعالیت می کردند نیز تحت یک رشته جداگانه طبقه بندی شده اند.

دهقانی اظهار داشت: برای قرار گرفتن در فهرست پژوهشگران برتر، کلیه فعالیت های علمی 10 ساله اخیر در سطح بین المللی از جمله تعداد مقالات، تعداد استناد ها، تعداد مقالات پر استناد، تعداد استناد به مقالات               پر استناد مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مسائلی نظیر، رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، رعایت میزان خوداستنادی در حد قابل قبول و نیز  مقالات باز پس گیری شده  در انتخاب یک پژوهشگر از فهرست پژوهشگران برتر مؤثر می باشد. بر این اساس تقریبا 6200 پژوهشگر در سال 2019 میلادی به عنوان پژوهشگر پراستناد انتخاب شده اند.

سرپرست ISC در ادامه گفت: تعداد پژوهشگران انتخاب شده از یک رشته به رشته دیگر متفاوت است که علت آن تفاوت در تعداد کل پژوهشگران در رشته ها است. به عنوان مثال از رشته ریاضی 89 نفر و از رشته پزشکی بالینی 436 نفر در سال 2019 انتخاب شده اند که این تفاوت ناشی از تفاوت در اندازه رشته ها یا به عبارت دیگر تعداد پژوهشگران هر رشته است.

وی در مراسم رونمایی از نظام رتبه‌بندی جهانی 2019-ISC  افزود: برای انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا، مقالات یک درصد پراستناد در دوره زمانی 2008 تا 2018 مطابق با فهرست پایگاه شاخص های اساسی علم (ESI) پردازش شدند. لازم به ذکر است، تعداد استنادهای مقالات یک درصد پراستناد یکی از معیارهای اصلی انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا است.  

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: درسال 2019 تعداد پژوهشگران پراستناد حدود 6200 و در سال 2018 تعداد آنها حدود 6100 بوده است. بنابراین، در فهرست سال 2019 حدود 100 پژوهشگر بیشتر انتخاب شده اند که نشان دهنده افزایش تعداد کل پژوهشگران برتر دنیا بوده است.

دهقانی گفت: از جمهوری اسلامی ایران در سال 2019 تعداد 12 پژوهشگر برتر با وابستگی ایران در لیست 6200 پژوهشگر پراستناد برتر دنیا قرار گرفته اند. لیست کامل پژوهشگران با ذکر وابستگی سازمانی و حوزه موضوعی آنها در جدول ذکر شده است. حضور پژوهشگران برتر کشور به ترتیب در حوزه های موضوعی بین رشته ای ( 4 نفر)، کشاورزی (3 نفر)، ریاضیات (3 نفر) و مهندسی (2 نفر) بوده اند. ضمنا در فهرست اعلام شده برخی از پژوهشگران با بیش از یک وابستگی سازمانی متعلق به یک یا دو کشور ظاهر شده اند. به عنوان مثال در لیست مربوطه، برای دکتر ژولین کلینتون اسپروت  وابستگی دوم کشور ایران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر ذکر شده است.

پژوهشگران برتر جهان اسلام

دهقانی اظهار داشت: در لیست پژوهشگران برتر دنیا نام 14 کشور اسلامی مشاهده می شود که سهم کشورهای اسلامی تقریبا 3% پژوهشگران برتر دنیا است. کشور عربستان با 102 نفر، مالزی با 21 نفر، ترکیه با  18 نفر و ایران با 12 نفر بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا در میان کشورهای اسلامی را دارند. آمار کل تعداد پژوهشگران برتر جهان اسلام در جدول ارائه شده است و این افراد به ترتیب حروف الفبا از کشورهای امارات متحده عربی، اندونزی، ایران، برونئی، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی، عمان، قطر، لبنان، مالزی، مصر و نیجریه می باشند. برای هر پژوهشگر یک یا دو و حتی سه وابستگی سازمانی در نتایج پژوهشگران پراستناد دنیا ذکر شده است و برخی از پژوهشگران نیز فقط یک وابستگی سازمانی دارند. وابستگی برخی دیگر به بیش از یک کشور است. اگر وابستگی اول سازمانی پژوهشگران در نظر گرفته شود برخی از کشورهای اسلامی حذف و آمار برخی دیگر تغییر می کند. مثلاً آمار عربستان سعودی از 102 پژوهشگر برتر به 82 نفر کاهش می یابد یا آمار کشور ترکیه براساس وابستگی اول سازمانی از 18 تا به 7 پژوهشگر تقلیل می یابد.

دانشگاه هاروارد با 203 پژوهشگر، دانشگاه استنفورد با 103 پژوهشگر و  آکادمی علوم چین با 101 پژوهشگر سه سازمانی هستند که بیشترین تعداد پژوهشگران برتر دنیا را در اختیار دارند.

کشورهای آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، استرالیا، کانادا، هلند، فرانسه، سوئیس و اسپانیا بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا را دارند. آنها به ترتیب 2737، 636، 516، 327، 271، 183، 164، 156، 155 و 116 پژوهشگر برتر را در اختیار دارند که چیزی بین 44 تا 2 درصد پژوهشگران برتر دنیا می باشد. 23 نفر از برندگان جوایز نوبل در این فهرست قرار دارند که سه تای آنها مربوط به برندگان نوبل سال جاری می باشد.

دهقانی در پایان افزود: پژوهشگران پراستناد کیفی ترین و پراستنادترین مقالات علمی دنیا را انتشار داده و لذا در حوزه موضوعی تخصصی خود به عنوان پژوهشگر موثر در سطح بین المللی شناخته و معرفی شده اند. اما باید در نظر داشت که امروزه مؤثر بودن فقط در تعداد استنادها خلاصه نمی شود، بلکه رفع مشکلات جامعه و  اثرگذاری اقتصادی، اجتماعی، فنآورانه و نوآورانه از سایر ابعادی هستند که می بایست مورد توجه پژوهشگران قرار گیرند.