به گزارش خبرنگار شبکه خبری ICTPRESS، شبکه خبری فناوری نوین در حاشیه برگزاری رویداد فین استارز همزمان با نهمین نمایشگاه بانک، بورس و بیمه دقایقی را با سید مهدی سادات رسول، مدیرعامل صندوق توسعه صادرات و فناوری شریف به گفتگو پرداخت. در ادامه مشروح این گفتگو را میخوانید.

-         لطفا در ابتدا از فعالیت صندوق توسعه صادرات و فناوری شریف در حوزه استارتاپ برایمان بگویید.

اکوسیستم کارآفرینی شریف سه فاز دارد: پیش رشد؛ رشد و پسا رشد.

در فاز پیش رشد؛ مرکز کارآفرینی دانشگاه فعال است. این مرکز متولی برگزاری رویدادهاست. در دانشگاه دو رویداد اصلی داریم: «مسیر آینده من» که معمولا مهر یا آبان برگزار میشود. این رویداد یک رویداد ترویجی است. کسانیکه در این رویداد شرکت میکنند توسط برگزار کنندگان در قالب گروههایی قرار میگیرند.

رویداد بعدی «جشنواره توسعه کسب و کار شریف» است که معمولا در ماههای دی و بهمن برگزار میشود. تیمهایی که ایده‌هایشان شکل‌گیری شده به دو دسته نوپا و آنهایی که نمونه اولیه دارند تقسیم میشوند.

برخی از شرکتهای IT در این رویداد هم بعنوان حامی مالی رویداد و هم بعنوان سرمایه‌گذار حضور دارند.

در سالهای اخیر مجموعه فناپ همواره نقش پررنگی در این رویداد داشته است.

یکی دیگر از رویدادهای خاص شریف «جشنواره موبایل شریف» است که مشخصا در حوزه اپلیکیشنهای موبایل برگزار میشود.

فاز بعدی؛ فاز رشد است که شامل دو بخش «مرکز رشد» و «مرکز شتاب‌دهنده» میشود که سرویسهایی مانند فضا و اینترنت در اختیار شرکت‌کنندگان قرار میدهد.

شرکتها میتوانند در یک بازه زمانی ۶ تا 9 ماه در این مرکز حضور داشته باشند و بعد از آن در صورت علاقه میتوانند درخواست حضور در مرکز رشد را داشته باشند.

مرکز رشد دانشگاه در حال تبدیل شدن به پارک فناوری است که مراحل قانونی و کسب مجوز آن در حال انجام است. تجریشی معاون پژوهشی دانشگاه رئیس این پارک تعیین شده است.

در فاز رشد یکسری مجتمع های فناوری وجود دارد که مشابه همان چیزی است که در سئول پایتخت کره‌جنوبی دیده میشود. شرکتهایی که به مرحله استقلال میرسند و میتوانند از مجموعه جدا شوند دفاتر مرکزی خود را در این مجتمعها که نزدیک به دانشگاه است تأسیس میکنند تا بتوانند از بین دانشجویان دانشگاه براحتی جذب نیرو کنند.

وظیفه اصلی ما در این حوزه در فاز اول مسئولیت اجتماعی و در فاز دوم مربیگری؛ مالی و بازار است. همچنین به شرکتهای مرکز رشد تسهیلات موردنظرشان را ارائه میدهیم. علاوه بر آن؛ تسهیلات موردنظر شرکتهای فاز پسارشد هم از دیگر وظایف ماست.

-         نظر شما درباره پدیده استارتاپ و فضایی که پیرامون آن وجود دارد چیست و اساسا به چه شکل میتوان آنرا توسعه داد و صندوق سرمایه‌گذاری این توانایی را دارد که کار خاصتری انجام دهد؟

چند سالی است که شاهد این فضا بخصوص در حوزه ترویج هستیم. فعلا تبی بوجود آمده که باعث شده خیلی از افراد علاقمند به حضور در این فضا شوند. اما احتمالا چند سال طول میکشد تا شاهد به ثمر نشستن تلاشهای این چند سال شویم. چون ما ناچار به پشت سر گذاشتن دوره افسردگی خواهیم بود. اما بعد از این دوره؛ سیستم به سمت عقلایی شدن پیش میرود.

در حال حاضر خیلی از صندوقها مدلهای مالی خود را از مدلهای بین‌المللی وام گرفته‌اند. در طی این مدت مراجعه ‌کنندگان بسیاری به صندوق شریف داشته‌ایم که هم از علاقمندان داخل کشور و هم از ایرانیان مقیم خارج از کشور بوده‌اند و بدنبال ایده‌های خوب و سرمایه‌گذاری در آنها هستند.

این فضا در حال پیشروی است اما شاید همچنان یکی از بحثهای کلیدی و موانع جدی این راه بحثهای حقوقی و مسائل قانونی است. بحثهای حقوقی هم شامل کارآفرین و هم شامل سرمایه‌گذار میشود.

نمونه آنهم در حال حاضر کاملا مشهود است؛ در بخش تأمین سرمایه جمعی مشکلات حقوقی بسیاری در پیش روست که همه فعالان در تلاشند تا بتوانند آن را به سرانجام برسانند.

همچنین استفاده از سرمایه مردم و نحوه پاسخگویی به آنها از دیگر موارد مهم است که باید قوانین شفاف و روشنی در خصوص آن وجود داشته باشد.

این فضا باید مردمی شود چون جنس این فضا بگونه‌ای است که نیروی مردمی و فکر و اندیشه آنها نقش محوری را دارد. اگر نگاهی به اطرافمان داشته باشیم متوجه میشویم که خیلی از مجموعه‌هایی که در این حوزه رشد و توسعه پیدا کردند بر مبنای بخش خصوصی بوده است.

سرمایه‌ای که وارد این بخش میشود باید چابک باشد؛ بازار را بشناسد و با بحثهای حقوقی آشنا باشد.

اما یکی از دغدغه‌های من؛ شروع با سرمایه‌گذاری در بخش بازارها بوده است. اکثر موارد موفقی که وجود دارند همه از حوزه تجارت الکترونیک هستند مانند دیجی‌کالا؛ کافه بازار یا اسنپ.

بازارهایی که فقط بصورت تخصصی در یک حوزه خاص کار میکنند تازه شکل‌گیری شده‌اند و هنوز جای کار زیادی دارند.

برخی از شرکتهای بانکی در زمینه بازارهای آی‌تی-مالی فعالیتهایی را انجام داده‌اند اما بخش خصوصی بیشتر در حوزه بازارهای مالی فعالیت کرده‌اند.

یک نکته دیگری که وجود دارد حضور شرکتهای خارجی در این بخش است اما این کار باید بصورت کنترل شده باشد. خیلی از شرکتهای خارجی علاقمند هستند تا در حوزه بازارهای کشور وارد شوند و در این بخش سرمایه‌گذاری کنند و آنرا با IT ادغام کنند. اما باید بشکلی عمل کرد که اینگونه شرکتهای علاقمند به سرمایه‌گذاری را بسمت بازارهای دیگر سوق داد.

استارتاپها در حقیقت حول رفع یک نیاز شکل میگیرند و هر چه این نیاز بزرگتر باشد راه‌حلی هم که برای آن معرفی میشود درآمدزایی بیشتری به دنبال خواهد داشت.

بخشهایی مانند کشاورزی از حوزه‌هایی هستند که ایده های زیادی برای آن وجود دارد اما سرمایه‌گذاران خارجی هیچ علاقه‌ای به آنها نشان نمیدهند و بیشتر تمایل دارند در حوزه‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که در آنها معاملات اتفاق می‌افتد.

بازارهای B2C که در حال حاضر در کشور وجود دارد مانند دیجی‌کالا یا کافه‌بازار از جمله این بازارها هستند.

فعلا شرکتهای خارجی تمایل دارند در همین بخشهای B2C یا C2C وارد شوند و تمایلی به فعالیت در حوزه‌های دیگر ندارند.

بعنوان مثال یکی از حوزه‌هایی که بشدت نیازمند کارآفرینی و ارائه ایده است آلودگی شهر تهران است. قطعا اگر شرکتها و سرمایه‌گذاران خارجی علاقمند توجیه شوند که این بخش سوددهی دارد بیشتر به این بخش جذب میشوند.

اما نکته‌ای که وجود دارد سرمایه‌ای است که این شرکتها وارد ایران میکنند. این سرمایه باید پول اقتصادی باشد نه پولی که از سازمانها و نهادهای امنیتی و جاسوسی تأمین شده باشد. قانونگذاران باید بتوانند با پیگیریهای خود مطمئن شوند پولی که وارد کشور میشود پول حقیقی باشد تا شک و شبهه‌ای در خصوص آن وجود نداشته باشد.

-         شما در این صندوق چه نوع استارتاپهایی را حمایت میکنید؟

ما در این صندوق یک حوزه تمرکز سرمایه‌گذاری داریم که شامل خدمات کسب و کار (یعنی خدماتی که در حال ارائه است اما بواسطه IT میتوان آنرا مکانیزه کرد) میشود.

در بحث استارتاپ گفته میشود اگر ایده‌ای که مطرح میشود بتواند تمام کارهای قبلی که در آن بخش بوده را بهتر از بین ببرد احتمال موفق شدن آن بیشتر میشود. بعنوان مثال بعد از ظهور پدیده ایمیل میبینیم که فضای پست کاملا از بین رفته و مردم برای هم کمتر نامه کاغذی ارسال میکنند.

حوزه دیگری که در آن فعالیت میکنیم بحث e-commerce است که شامل بازارهای تخصصی مانند فروش پوشاک یا فروش آثار هنری میشود که همچنان در کشور جا برای کار زیاد دارد.

یک حوزه دیگر که بشدت روی آن توجه داریم حوزه صنعت گیم است. این صنعت در ۵ سال گذشته شاهد اتفاقات خوبی بوده و الان به جایی رسیده‌ایم که میتوانیم در این خصوص صادرات داشته باشیم. بعد از تحقیقاتی که انجام داده‌ایم در حال کار و تمرکز روی دو شرکت هستیم تا بتوانیم روی صادرات محصولات آنها کار کنیم.

حوزه بعدی حوزه رسانه‌های دیجیتال است که به حوزه محتوا برمیگردد. هم از نظر فرهنگی حرفهای زیادی برای گفتن در سطح دنیا داریم هم اینکه از نظر مسائل دینی و مذهبی برای بازار تشیع فعالیتهای زیادی میتوانیم انجام دهیم.

همچنین بازارهایی مانند افغانستان و ازبکستان که با ما همزبان هستند بازار خوبی برای فعالیتهای استارتاپی ما هستند. در همین یک ماه گذشته شاهد بوده‌ایم که اپ «دیوار» برای کشور افغانستان منتشر شده است.

این بازارها بسیار به ما نزدیک هستند و میتوان با کمترین هزینه در آنها فعالیت کرد.

از نظر مدلهای کسب و کاری که وجود دارد بیشتر نگاه صندوق سرمایه‌گذاری بازارهای B2C است و فعالیت چندانی در خصوص بازارهای B2B نداریم.

همچنین این صندوق نیم‌نگاهی نیز به صادرات دارد.

-         نحوه سرمایه‌گذاری شما به چه صورت است؟

در حال حاضر سقفی برای سرمایه‌گذاری تعیین نشده است. تابحال بیشترین سرمایه‌ای که در این حوزه از طرف صندوق سرمایه‌گذاری شده نزدیک به چهار میلیارد تومان بوده که مربوط به بخش ایجاد نیروگاههای برق در مقیاس کوچک بوده است.

از دیگر کارهایی که تابحال انجام شده حمایت از پارسا ‌پلیمر بوده است.

-         نظر شما در رابطه با رویداد فین استارز که در آن حضور داشته اید، چیست؟

اینکه سازمان بورس اقدام به سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک کرده در نوع خود جالب و ارزنده است. مشکل اصلی فین‌تک ؛ هزینه‌های مالی است. در کشورهای خارجی به ازای هر نوع معامله‌ای که انجام میشود هزینه‌ای به بانکها پرداخت میشود. اما هزینه‌های مالی در کشور ما بسیار پایین است و خیلی از معاملاتی که انجام میشود فاقد تعرفه‌های مالیست.

تا زمانیکه این موارد مشخص نشود رشد در این حوزه بسیار سخت است. فعلا شرایط قانونی کشور خیلی آماده شکل‌گیری این حوزه‌ها نیست. خروجی این VCها بیشتر از اینکه در حوزه فین‌تک باشند در حوزه E-Commerce خواهد بود.

#فین‌تک #استارتاپ #شریف